TÜRKİYE
AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI
Diş bakımı ve temizliği, son 20 yılda veteriner hekimlerin ve beslenme uzmanlarının odaklandığı temel konulardan biri haline gelmiştir. Evcil hayvanlarımızın diş eti hastalıkları diğer sağlık problemlerinin en önemli belirtilerindendir.
Günümüzde kedilerin % 70’i ve köpeklerin % 80’i diş eti hastalıkları belirtileri göstermektedir. Amerikan Veteriner Diş Hekimliği Birliği bu doğrultuda diş eti hastalıklarının en yaygın diş problemi olduğunu iddia etmektedir. Diş bakımı, veteriner hekimliği ve veteriner teknikerliği eğitiminde önemli bir konudur ve artık diş tedavileri ve danışmanlığı konusunda uzmanlaşmış pek çok veteriner hekim bulunmaktadır.
EVCİL HAYVAN ÜRÜNLERİ
Kuru mama ve ödül mamalarının birçoğu ağız sağlığını koruyan özel besin maddeleri içerir. Ödül mamaları özellikle evcil hayvanlarımızın diş ve diş eti sağlıklarını korumak için günlük tüketilmek üzere tasarlanmaktadır.
En iyi koruma yönteminin dişlerin doğrudan firçalanması olduğu genel olarak bilinse de kuru mama tanelerinin sağladığı aşınmanın da diş sağlığına önemli bir etkisi vardır. İri ve köşeli mama taneleri dişlerin arasında derinlere nüfuz ederek diş etlerini uyaran bir fırça hareketi sağlar.
Son 10 yılda diş sağlığına yönelik üretilen çiğneme kemiklerinde artış olmuştur. Diş çürümesini azaltan bileşenler ve katkı maddeleri içeren bu kemikler aynı zamanda çiğneme yoluyla tükürük üretimini artırarak diş eti hastalıklarının önüne geçerler.
PLAK VE DİŞ TAŞI
Plak ve diş taşı, dişlere yapışan ve diş eti problemlerine yol açan iki maddedir. Plak, bakterilerden oluşan ve gittikçe sarıdan kahverengiye dönen yapışkan tabakadır. Bakterilerin asit üretimi; dişleri kaplayan ve koruyan diş minelerine zarar vererek çürüklere neden olur ve diş eti iltihabını arttırır.
Diş etlerinde oluşan küçük lezyonlar bakterilerin kan dolaşımına girmesine ve bağışıklık sistemine zarar vermesine yol açabilir ki bu durum başka sağlık sorunlarını da beraberinde getirir. Bazı bakteri grupları ağızda kötü kokuya (halitozis) sebep olan hidrojen sülfür gibi uçucu ve renksiz maddeler üretir. Dişte oluşan ikinci madde ise diş taşı, yani tartardır. Bir veya iki gün sonra plak kalsiyum tuzu ile birleşerek dişte sert ve kırılgan bir tabaka oluşturmaya başlar. Tartarın fiziksel bir yolla temizlenmesi çok zordur ve çoğunlukla veteriner müdahalesine ihtiyaç duyulur. Bu nedenle tartar oluşumunu en başından önlemek en iyi çözümdür. Dişteki plak ve tartar diş etlerinde ihtihaplanmaya sebep olur.
YAŞLILIK VE OBEZİTE
Vücut yaşlandıkça diş ve diş etleri de zayıflamaya, bakterilere ve kimyasal saldırılara karşı savunmasını kaybetmeye başlar. Diş etleri çekilerek ağız boşluğunda dentinin hassaslaşmasına sebep olur.
Bu durum yaşlı kedi ve köpeklerin çiğneme ve öğütme işlemini ağrı verici hale getirir, dolayısıyla mamaların aşındırıcı etkisinin azalmasına ve plak oluşumunun artmasına sebep olur.
Bu nedenle, yaşlı dostlarımızın diş ve diş etlerini mutlaka sık sık kontrol etmemiz ve veteriner hekim tarafından düzenli olarak muayenelerini yaptırmamız gerekir.
BESİN STRATEJİLERİ
Fiziksel ve aşındırıcı etkisi olan kuru mama taneleri ve tükürük uyarıcı çiğneme kemiklerinin yanı sıra, ağız sağlığına yararlı çeşitli bileşenler ve katkı maddeleri de vardır.
Alkalize edici maddeler, ağızda pH değerini ayarlamak ve plakta mineralleşmeyi azaltmak için kullanılabilir. Yaban mersini ve kadifeçiçeği gibi birtakım meyve ve sebze özleri güçlü antimikrobiyal ve antioksidan aktiviteler gösterirler. Bu aktiviteler serbest radikaller ve hidroperoksitlerin saldırısına karşı diş etlerini korur ve bakterilerin çoğalmasını önler.
Ayrıca, C ve E vitaminleri oksidatif hasarın azaltılmasına yardımcı olur. Antioksidan vitaminler açısından zengin besinler tüketen kedi ve köpeklerde diş eti iltiabının azaldığını gösteren bir dizi klinik çalışma vardır.
Aynı zamanda C vitamini, dişlerin sağlamlığı ve diş etlerinin yapısı için gereken kolajen üretiminde de etkilidir.
